نحوه تشکیل جدول سوات - SWOT

نمونه تشکیل جدول سوات

(دانلود فایلها در صفحه دانلود فایل خام و نمونه جدول سوات - SWOT)

جدول سوات در اصل به عنوان مهمترین مرحله از برنامه‌ریزی استراتژیک محسوب می‌شود که در آن استراتژی‌ها مشخص می‌شوند. اگر با جدول سوات آشنا نیستید، صفحه تحلیل SWOT چیست؟ را ببینید.

جدول سوات، فقط یک جدول نیست! بلکه یک پنل یا ابزار برای همفکری و ایجاد اجماع نظر است. برای تشکیل این جدول باید گام‌های زیر بترتیب برداشته شود. توجه داشته باشید که همه این مراحل ضروری هستند و نمی‌توان یکی یا چند مورد از آن را نادیده گرفت. پس برای اینکه تحلیل سوات مناسبی را به دست آورید، مراحل را زیر را بترتیب و کامل انجام دهید: 

مرحله 1. چشم‌انداز را بنویسید. 

اولین کار برای تشکیل جدول سوات این است که چشم‌انداز کسب و کار را مشخص کنید. سوال اساسی این است که می‌خواهیم به چه جایگاهی دست یابیم؟ آینده مطلوب کسب و کار کجا قرار دارد؟ این سوال به عنوان پایه‌ای برای تحلیل سوات محسوب می‌شود، زیرا بر همین اساس است که مشخص می‌شود چه عوامل برای کسب و کار تهدید و چه عواملی فرصت هستند. بدون داشتن چشم‌انداز نمی‌توان تهدید را از فرصت جدا کرد. در مورد عوامل داخلی نیز همین مورد مصداق دارد. یعنی با قوت یا ضعف بودن یک عامل با توجه به چشم‌انداز تعیین می‌شود. هر چه درجه دشواری یک چشم‌انداز بیشتر باشد، به همان میزان تعداد تهدیدها و ضعفها نیز بیشتر می‌شود. از این حرف این نکته استنباط می‌شود که وجود تهدید یا ضعف به خودی خود موضوع بدی نیست، بلکه نشان می‌دهد که کسب و کار نسبت به چشم‌انداز خود ضعف دارد. برای تعیین چشم‌انداز کسب و کار خود به این سوال جواب دهید که: جایگاه مطلوب کسب و کار کجاست؟ 

برای آگاهی از روش تدوین چشم‌انداز صفحه چگونه بیانیه ماموریت و چشم انداز تعریف کنیم؟ را ببینید. 

مرحله 2. فهرستی از فرصتها و تهدیدها را متناسب با چشم‌انداز تهیه کنید. 

در این مرحله لازم است که محیط بیرونی کسب و کار تحلیل شود. محیط بیرونی شامل همه عواملی هستند که بر کسب و کار تاثیر دارند، اما تحت کنترل آن نیستند و مدیریت شرکت نمی‌تواند با تصمیمات خود آنها را تغییر دهد، برای مثال حجم تقاضای بازار. برای تحلیل محیط بیرونی از الگوهای مختلفی استفاده می‌شوند که الگوی PEST  یکی از این روشها است و کمک می‌کند تا فرصتها و تهدیدها را پیدا کنید. فرصتهای محیط عواملی هستند که به کسب و کار در دستیابی به چشم‌انداز کمک می‌کنند برای مثال کاهش قدرت چانه‌زنی تامین‌کننده.  تهدیدها عواملی هستند که مانع دستیابی به چشم‌انداز می‌شوند برای مثال نوآوری موفق در محصولات رقیب. اگرچه ممکن است این طور تصور شود که کسب و کار فرصتها و تهدیدهای زیادی دارد، اما اگر مهمترین آنها نوشته شود، در نهایت می‌توان به پنج مورد فرصت و پنج مورد تهدید اکتفا کرد. عواملی را انتخاب کنید که مهم باشند، دقیق باشند، بتوان برای آنها استراتژی نوشت. برای مثال ذکتر تحریم به عنوان یک تهدید درست نیست. باید گفته شود که تحریم چه اثری دارد؟ آیا فقط برای ماست یا برای همه رقبا؟ آیا می‌توان کاری برای مواجه شدن با آن انجام داد؟ در این مثال، شرکت سیمانی می‌تواند این تهدید را شناسایی کند: دشواری در تامین قطعات مورد نیاز و برای آن استراتژی «حمایت و بهره‌گیری از شرکتهای دانش‌بنیان داخلی برای تولید نیازمندیها» را بنویسید. 

مرحله 3. فهرستی از قوتها و ضعفها را متناسب با چشم‌انداز تهیه کنید. 

در این مرحله محیط داخلی کسب و کار بررسی می‌شود. محیط داخلی همه عواملی هستند که در حیطه اختیار و تصمیم‌گیری مدیریت قرار می‌گیرند، برای مثال نقدینگی، سیستم‌ها، شهرت، محصولات و مانند آن. از ماتریس ارزیابی عوامل داخلی برای شناسایی قوتها و ضعفها کمک بگیرید. نتایج حاصل از بررسی داخلی، می‌شود، قوتها: آنهایی که در دستیابی به چشم‌انداز کمک می‌کنند مانند توان طراحی فنی و ضعفها: آنهایی که مانع دستیابی به چشم‌انداز می‌شوند مانند نبود سیستم اطلاعات مشتریان. همانند عوامل بیرونی، تعداد قوتها و ضعفها را محدود بگیرید و برای هر کدام در نهایت پنج مورد را ذکر کنید. محدود کردن تعداد عوامل موجب می‌شود که موارد اساسی‌تر انتخاب شده و استراتژی‌ها بر همان موارد اساسی متمرکز شوند.

مرحله 4. جدول SWOT را رسم کنید. 

نتایج به دست آمده از سه مرحله قبل را به صورت یک جدول همانند جدول زیر بنویسید. این جدول 9 خانه دارد که خانه اول بالا سمت راست، چشم‌انداز نوشته می‌شود. در دو خانه دیگر فهرست قوتها و ضعفها قرارمی‌گیرد. به همین صورت در ستون اول فرصتها و تهدیها نوشته می‌شود. شما هم نتایج بررسی‌های قبلی خود را طبق جدول زیر بنویسید. فرمت جدول سوات را می‌توانید از صفحه دانلود فایل خام و نمونه جدول سوات دریافت کنید. 

مرحله 5. برای هر خانه راهکارهایی را بنویسید بطوریکه از تناظر عوامل خارجی و داخلی به دست آید. 

در جدول سوات، چهار خانه است که باید برای هر کدام راهکارهایی را بنویسیم. خانه اول مربوط به استراتژی‌های تدافعی است، جایی که نیاز است راهکارهایی جهت مقابله با تهدیدها و رفع ضعفها انتخاب شوند. اغلب از استراتژی‌های تدافعی و کاهشی که بر هزینه و بنگاه‌داری اقتصادی متمرکز هستند، استفاده می‌شود. 

در خانه دوم، استراتژی‌های رقابتی جایی است که قوتهای سازمان برای مقابله با چالش‌های بیرونی بویژه چالش‌های بازار استفاده می‌شود. در این استراتژی‌ها بر تمرکز و نوآوری در محصولات تاکید می‌شود که موجب افزایش قدرت رقابت‌پذیری شرکت می‌شوند. 

در خانه سوم، استراتژی‌های تقویتی هستند که در آن از فرصتهای محیطی برای رفع ضعفها استفاده می‌شود. این استراتژی‌ها با نگاه به فرصتها در صدد رفع ضعفهای داخلی و تقویت توان سازمان استفاده می‌شود. 

در خانه چهارم، استراتژی‌های توسعه‌ای هستند که در آن با توجه به فرصتهای بیرونی و همچنین قوتهای کسب و کار به دنبال یافتن راهکارهای توسعه‌ای خواهیم بود. 

مرحله 6. راهکارها را غربال کرده و جمع‌بندی کنید. این راهکارها همان استراتژی‌های شما هستند.

برای انجام هر چه بهتر جدول سوات از تکنیک طوفان فکری می‌توانید استفاده کنید. ابتدا جدول را در اختیار اعضای تیم قرار دهید. بگذارید هر کسی هر نظری به ذهنش می‌رسد بیان کند، نظرات را بنویسید. نقد نکنید. سپس جمع‌بندی کرده و نقد و بررسی کنید. برای هر استراتژی مشخص کنید که با کدام فرصت یا تهدید و همچنین با کدام قوت یا ضعف مرتبط است. کد هر یک را در ستون مفروضات در کنار هر استراتژی بنویسید.

نمونه جدول سوات

در ادامه نمونه کامل شده از جدول سوات را مشاهده می‌کنید. این جدول مطابق را مراحل شش‌گانه فوق تهیه شده و نتیجه آن را ملاحظه می‌کنید. مواردی که در جدول آمده است، به صورت مثالی است.