تحلیل سوات یا ماتریس SWOT یک ابزار پیشرفته برای برنامه‌ریزی استراتژیک است که مدیران و استراتژیست‌های شرکت می‌توانند از آن استفاده کنند و از دو رویکرد داخلی و خارجی به کسب و کار خود نگاه کنند. جاهای خوب را شناسایی کرده و بیابند که کجا می‌توانند پیشرفت کنند. این ابزار با نام «ماتریس SWOT» هم شناخته می‌شود. اگر به دنبال تدوین یا بازنگری استراتژیهای کسب و کار خود هستید، بعد از تدوین چشم‌انداز، جدول سوات تهیه می‌شود. جدول سوات به عنوان قلب فرآیند تدوین استراتژی محسوب می‌شود و هر خروجی که از آن به دست می‌آید، به طور مستقیم با کیفیت برنامه‌ریزی مرتبط است. توصیه می‌شود که کل اعضای تیم برنامه‌ریزی در تهیه این جدول مشارکت جدی داشته باشند.
تحلیل سوات شامل جمع آوری و به تصویر کشیدن اطلاعات داخلی و خارجی است که در دستیابی به چشم‌انداز سازمان تأثیر دارند و یا ممکن است در آینده نزدیک (یک‌سال آتی) تأثیر داشته باشد. این ماتریس، چارچوبی است که کمک میکند تا عوامل داخلی (شامل نقاط قوت و ضعف شرکت) با عوامل خارجی (شامل فرصتها و تهدیدها) کنار هم دیده شوند.
تحلیل SWOT چیست؟ پاسخ به این سؤال ساده است: ابزاری است که برای تحلیل موقعیت استفاده می شود. SWOT بترتیب مخفف واژه‌های زیر است:
قوتها و ضعفها جزو عوامل داخلی هستند و می‌توان با کنکاش در وضعیت موجود شرکت و مراجعه به نظر مدیران آنها را شناسایی کرد. فرصتها و تهدیدها عوامل خارجی هستند که می‌توان روندهای آن را پیش‌بینی کرده و برنامه واکنش برای آنها چید. اغلب، این تحلیل را به شکل ماتریس مانند نمودار زیر ترسیم می‌کنند:
این تحلیل را می توان توسط یک شخص یا گروهی از افراد در قالب تیم برنامه‌ریزی انجام داد. تحلیل پایه‌ای نسبتاً آسان انجام می‌شود و تنها چند مرحله را شامل می شود:
مرحله 1. چشم‌انداز را بنویسید.
مرحله 2. فهرستی از فرصتها و تهدیدها را متناسب با چشم‌انداز تهیه کنید.
مرحله 3. فهرستی از قوتها و ضعفها را متناسب با چشم‌انداز تهیه کنید.
مرحله 4. جدول SWOT را از انتهای همین صفحه دانلود کرده و نتایج مرحله 2 و 3 را در آن وارد کنید. (یا فرمت را از صفحه فایل خام جدول سوات دریافت کنید).
مرحله 5. برای هر خانه راهکارهایی را بنویسید بطوریکه از تناظر عوامل خارجی و داخلی به دست آید.
مرحله 6. راهکارها را غربال کرده و جمع‌بندی کنید. این راهکارها همان استراتژیهای شما هستند.
فرصتها و تهدیدها عواملی هستند که خارج از دامنه تصمیم‌گیری کسب و کار بوده و معمولاً به دلیل تغییر در محیط عمومی، صنعت یا اقدامات رقبا پدید می‌آیند. فرصتها نشان‌دهنده شرایطی هستند که در صورت استفاده از آن، یک مزیت رقابتی به دست می‌آید. تهدیدها ممکن است به شرکت آسیب برساند، بنابراین بهتر است در مقابل از آنها دوری کنید. به طور معمول با استفاده از بررسی‌های زیر می‌توانید فرصتها یا تهدیدها را پیدا کنید:
بیشتر تغییرات بیرونی می‌تواند هم فرصت و هم تهدید را نشان دهد. به عنوان مثال، افزایش نرخ ارز برای یک شرکت صادرات محور مانند فولاد، سیمان یا پتروشیمی فرصت است یا تهدید؟ هنگامی که نمی‌توان تشخیص داد که تأثیر عامل خارجی مثبت است یا منفی، باید آن عامل را به عوامل کوچکتری تقسیم کرده و سپس بررسی شود. در این مثال افزایش ورود نقدینگی در اثر صادرات فرصت است اما دشواری‌های تامین کالا، مواد و قطعات و زیاد شدن فاصله زندگی و کار کارکنان و دشواری تامین منابع انسانی متخصص تهدید است.
قوتها و ضعفها عوامل داخلی شرکت هستند. برای پیدا کردن قوتها این سوال را بپرسید چه کارهایی را بهتر از رقبا انجام می‌دهید که به شما در دستیابی به چشم‌انداز کمک میکند؟ همچنین در مورد ضعفها این سوال مطرح می‌شود که چه چیزهایی در شرکت در دستیابی به چشم‌انداز کمک نکرده و مانعی برای آن هستند؟ بغیر از برخی مواقع که می‌توان قوتها یا ضعفها را فوراً و بدون مطالعه عمیق در سازمان تشخیص داد، بطور معمول انجام این کار، کاری دشوار است. حوزه‌های مختلفی باید بررسی شود:
گاهی پیش می‌آید که تصمیم‌گیری در مورد یک عامل دشوار می‌شود و نمی‌توان تعیین کرد که قوت است یا ضعف. بنظر می‌رسد که هر دوی آنها است. در چنین مواقعی باید آن عامل را به عوامل کوچکتر تقسیم کرده و سپس در مورد آن تصمیم گرفت. در این حالت:
رهنمودهای زیر برای تهیه ماتریس سوات کاربرد دارد. با بکاربردن آنها بسیاری از محدودیتهای ماتریس را کنار گذاشته و نتایج بهبود می‌یابد:
SWOT به دلیل سادگی و تمرکز روی موضوعات کلیدی اثرگذار روی شرکت، به عنوان ابزاری است که به طور گسترده استفاده می‌شود. هدف شناسایی قوتها و ضعفهای داخلی شرکت و متناظر کردن آن با فرصتها و تهدیدها بوده بطوریکه بتوان راهکارهایی را برای عمل در موقعیتهای خاص بدست آورد. این ابزار دارای مزیتهای مهم زیر است:
جدول سوات، اگرچه مزیتهایی دارد، اما بسیاری از مدیران و دانشگاهیان به شدت از آن انتقاد می‌کنند یا حتی آن را به عنوان یک ابزار جدی نمی‌شناسند. به عقیده بسیاری، این یک تحلیل «دَم دستی» و «منسوخ» است. در اینجا نقصهای اصلی ذکر می‌شود:
بعنوان مشاور استراتژی و کسی که سالها از این ابزار استفاده کرده (و گاهی هم بدنبال جایگزینی برای آن گشته) باید بگویم که جدول سوات بهترین ابزار برای بارش فکری (طوفان فکری) در هنگام تدوین استراتژیها است. اگر ورودی‌های این تحلیل بدرستی تعریف شود و تحلیل طبق مراحل زیر انجام شود، خواهید دید که راهکارهای (استراتژیک و عملیاتی) برخاسته از این ابزار بسیار کارآمد بوده و گاهی هم شما را شگفت‌زده خواهد کرد.
دانلود فرم خام جدول سوات SWOT
فایل آماده برای جدول سوات را در قالب ورد دریافت کنید.
3980 بازدید
استراتژی یعنی شناسایی و انتخاب راههایی برای مواجه شدن با آینده یا ساختن آن.
3768 بازدید
در اینجا 10 نمونه از محورهای خلق مزیت رقابتی به همراه مثالهایی از کسب و کارهای کشور گفته شده و نحوه شناسایی مزیت رقابتی را با استفاده از یک کاربرگ در سه گام توضیح دادهایم.
4166 بازدید
برای تدوین برنامه استراتژیک چهار مرحله باید طی شود. هر کدام از این مراحل ابزارهایی دارد که استفاده از آنها کمک میکند تا تحلیلهای استراتژیک قوی‌تری را داشته باشید. گام به گام با ما همراه باشید.
ایرج عربلو سلام. به مطالب خیلی مفیدی اشاره شده. اگر از تمام عوامل PESTبه طور همزمان استفاده کنیم می توانیم تصمیم گیری کارآمدی داشته باشیم وبا استفاده از تغییرات،فرصت های طوفان فکری ایجاد کنیم.
سلام. ممنون