شاخص عملکرد (Performance indicator) یک متغیر قابل اندازه‌گیری است که سازمان از طریق آن میزان دستیابی به اهداف را تعریف و اندازه‌گیری می‌کند. شاخص یک ویژگی خاص دارد و آن هم این است که به خودی خود کاربرد ندارد! برای مثال دو شاخص وزن و هوش در نظر بگیرید، کدام یک برای شما مهم‌تر است؟ پاسخ این است، نمی‌دانم. آن بستگی به برنامه‌ای است که تا شش ماه آینده دارم. اگر نیت شما ورزش کردن است، وزن و اگر قرار است در کنکور شرکت کنید، به هوش خود وزن بیشتری می‌دهید. در فضای کسب و کار نیز همین است. تعداد بیمشاری شاخص وجود دارد که در کتابها و مراجع مختلفی اسم برده می‌شود، اما بحث اینجاست که کدام شاخص برای ما مناسب است؟ جواب اینکه هر شاخصی که بتواند چشم‌انداز و ماموریت و ارزشها و استراتژیهای سازمان شما ارزیابی کند. شاخص را می‌توان در زمینه‌های زیر بکار برد:
ورودی‌ها : اطلاعاتی از مقدار، نوع و کیفیت منابع مصرف شده را نشان می‌دهد.
فرآیند : بر روی کارایی، کیفیت فرآیندهای اجرایی و تبدیل مواد تمرکز دارد.
خروجی‌ها : مقدار کاری که انجام شده و مقدار خدمات‌رسانی و تولید را نمایش می‌دهد.
پیامدها: بر روی دستاوردها یا تاثیرات آنها تمرکز دارد.
پروژه : پاسخگو وضعیت تحویل پروژه و پیشرفت آن است.
هدف نشان‌دهنده جایگاهی است که قرار است در یک موعد به آن برسیم. هدف سازمانی می‌تواند به عنوان محور هماهنگی بین فعالیت واحدهای مختلف سازمان بوده و باید پنچ ویژگی اسمارت را داشته باشد. ویژگی SMART مخفف شده پنج ویژگی است. هر کدام از این حروف ابتدای کلمات، مشخص بودن (Specific)، قابل اندازه گیری (Measurable )، قابل دستیابی (attainable)، مرتبط (Relevant) و زمان‌مند بودن (Time-bound) هستند. در تعیین شاخصهای کسب و کار خود سوالات زیر را در نظر بگیرید، در این صورن می‌توانید شاخصهای بهتری را انتخاب کرده و هدفگذاری بهتری را شکل دهید:
تکنیک کاربردی برای هدفگذاری اسمارت
یک راه بسیار ساده بشما می‌گویم که اگر بر اساس آن اقدام کنید، احتمال اینکه هدفگذاری شما اسمارت باشد، بسیار زیاد خواهد بود. برای این کار از سازه هدفگذاری که در جدول زیر آمده است استفاده کنید. دقت نمایید که شاخص اساس هدفگذاری است. بدون شاخص نمی‌توان هدف تعیین کرد. به تعبیر دیگر شاکله محوری در سازه هدف همان شاخص است. برای هدفگذاری کافیست برای شاخص عملکردی یک مقدار عددی در موعد زمانی مشخص تعیین شود، به آن هدف گفته می‌شود. در این صورت ساختار هدف به صورت زیر خواهد بود.
با مراعات این سازه (جهت+شاخص+مقدار+موعد) هدفگذاری به صورت اسمارت اتفاق خواهد افتاد. همین منطق ساده مبنایی برای ارزیابی استراتژیک واحدهای سازمانی شود که در نظام هوشمندی استراتژیک به عنوان یکی از مولفه‌های اصلی کاربردی شده است.
به طور معمول برای اینکه یک تعریف مشخص از شاخص در شرکت جاری شود، از شناسنامه شاخص استفاده می‌شود. در این شناسنامه موارد ذیل پوشش داده می‌شود:
شاخص کلیدی عملکرد یک معیار برای سنجش میزان خوب بودن عملکرد کلی سازمان و یا یک واحد سازمانی و یا یک فرآیند اصلی و مولد است. به شاخص کلیدی عملکرد KPI هم گفته می‌شود که مخفف کلمه Key Performance Indicator است. شرکت‌ها بدون اندازه‌گیری و بررسی شاخص کلیدي عملکرد، هیچ بازخورد مناسبی از نحوه‌ی عملکرد کلان خود نخواهند داشت. شاید بعد از گذشت مدتی احساس کنند که در کار خود پیشرفت کرده‌اند، اما نمی‌توانند زمینه‌ی موفقیت را به درستی مشخص کنند یا آن را توسط یک معیار مناسب بسنجند. با استفاده ازشاخص کلیدی عملکرد می‌توانید اهداف دقیقی را در سطح سازمان مشخص کرده و استراتژیهای مناسبی را برای ارزیابی آنها مشخص کنید. همچنین این امکان برای شما فراهم می‌شود که تاریخچه‌ای از عملکرد کسب‌و‌کار خود به دست آورید و ذخیره کنید. معمولاً تعداد شاخص کلیدی عملکرد بسیار کم است اما سازمان به تغییرات آنها بسیار حساس است. مثل راندمان، سهم از بازار و بهره‌وری نیروی انسانی.
این مطلب توسط دکتر عباس خدادادی در سایت هوشمندی استراتژیک در تاریخ 2 تیر 1399 ویرایش شده است.
215 بازدید
پنج ویژگی مشهود در سازمانهای پیشگام کشورمان در مواجه شدن با برنامهریزی استراتژیک وجود دارد. آنها را در این مقاله بخوانید.
171 بازدید
انجام برنامهریزی استراتژیک مزیتهای مهمی را برای سازمان دارد که مهمترین آنها بقا و رشد سازمان است. در اینجا مهمترین مزیتهای برنامهریزی استراتژیک به صورت خلاصه فهرست شده است.
314 بازدید
مقاصد آرمانی شامل چشم‌انداز، ماموریت، ارزشهای سازمان می‌شود. کارکرد آنها تنها برای ایجاد تصویر رویایی و شناساندن یک جایگاه و موقعیت برای عموم است و همچنین موجب همافزایی می‌شود.
بسیار آموزنده و کاربردی
سپاسگزارم.