چشم انداز Vision چیست و چگونه تدوین می شود؟

در برنامه ریزی استراتژیک اغلب با واژه چشم انداز یا vision مواجه می شویم در این مقاله به صورت ویژه به این موضوع می پردازیم.

چشم‌انداز سازمان نشان‌دهنده جایگاه مطلوب و نقطه آرمانی است که یک کسب و کار می‌خواهد به آن برسد.  بیانیه‌ای که برای چشم‌انداز نوشته می‌شود، یک بیانیه اصلی محسوب می‌شود و آرمان‌ها و اهداف را نشان می‌دهد.  کسب و کارها برای تحقق اهداف و کسب موفقیت، نیازمند تصویری روشن از آینده خود هستند و چشم‌انداز، نشان‌دهنده تصویری است که این آینده را به روشنی نشان می‌دهد.  چشم‌انداز، پاسخ به کسانی است که می‌خواهند بدانند که:

• به کجا می‌رویم؟
• جایگاه مطلوب کسب و کار ما کجاست؟
• از کجا بدانم که در مسیر درستی حرکت می‌کنیم یا نه؟

چشم‌انداز درک روشنی از اینکه کسب و کار امروز به کجا می‌رود و نیز قله مطلوبی که در آینده دست خواهیم یافت را نشان می‌دهد.  

برای آشنایی عمیق‌تر با مفهوم استراتژی حتما صفحه "استراتژی چیست" را مشاهده کنید.

چرا کسب‌وکار به چشم‌انداز نیاز دارد؟

جمله معروفی می‌گوید: «اگر ندانید کجا می‌خواهید بروید، بعید است که بتوانید به آنجا برسید!» به طور حتم کسب‌وکارها شرایط، مسائل و مشکلاتی را تجربه کرده‌اند که پاسخ مناسبی برای این مسائل نداشته‌اند.  اکنون اگر به «چشم‌انداز» در این میان توجه کنیم، می‌توانیم چند دلیل برای آنها پیدا کنیم:

1. اگر چشم‌انداز بین تمامی کارکنان به خوبی پذیرفته شود، آنگاه باعث تسهیل یادگیری و نوعی انسجام بین اعضا پدید خواهد آمد.
2. چشم‌انداز افراد را به گونه‌ای هدایت می‌کند که به آرمانها و آرزوهای آنها معنا و مفهوم می‌‌بخشد.
3. چشم‌انداز موجب می‌شود که کارکنان شیوه‌های معمول فکر کردن‌شان را زیر سوال ببرند و در صورت بی‌فایده بودن آن، راه‌های جدید فکر و عمل را بپذیرند.
4. چشم‌انداز، چارچوب غالب و فراگیر ایجاد می‌کند و مشوق نوآوری است.

تدوین چشم‌انداز

برای رسیدن به موفقیت، باید تصویری از آینده را ترسیم کنیم و به اطلاع افراد کلیدی برسانیم. کارکنان با درک صحیح چشم‌انداز، تلاش‌ خود را در کار دوچندان خواهند کرد. برای اینکه چشم‌انداز اثربخش باشد، باید آن را به بیانی واضح و روشن تدوین کرد، طوری‌که هر کسی آن را بفهمد. چشم‌انداز باید به صورت چالشی نوشته شود و جایگاهی را نشان دهد که رقبا براحتی نمی‌توانند به آن دست یابند. چشم‌انداز باید انگیزه‌بخش باشد و با خواندن آن حس سلحشوری و هیجان در کارکان ایجاد شود و به گونه‌ای هنرمندانه باشد که «مانع» هم باشد و جلوی کارهایی که قرار نیست انجام دهیم را بگیرد. به طور خلاصه چشم‌انداز، آینده‌ای واقع گرایانه، قابل تحقق و جذاب را برای کسب‌وکار تعیین می‌کند، و بیان صریح سرنوشتی است که باید بسوی آن حرکت کرد. 

دو رویکرد در تدوین چشم‌انداز

1. پیش‌بینی: روشی است که در آن بر اساس امکانات، قابلیت‌ها و فرصت‌های موجود، تصویری از آینده ترسیم می‌شود.
2. آینده‌نگری: که ابتدا تصویری از وضع مطلوب و آرمانی در نظر گرفته می‌شود و توانائیها و قابلیت‌های لازم برای رسیدن به آن ایجاد می‌شود.

انتخاب یکی از دو روش و یا ترکیبی از دو روش برای تدوین چشم‌انداز بستگی به نوع ساختار دارد.  کسب‌وکارهایی که تقریباً مستقل هستند و اختیار هرگونه تغییر در منابع و اعتبارات را دارند، می‌توانند از رویکرد آینده‌نگری استفاده نمایند، در مقابل، کسب‌وکارهایی که بصورت متمرکز از سوی هلدینگ بالادستی خود هدایت می‌شوند و اغلب منابع و امکانات آنان، خارج از سیستم تأمین می‌شود بایستی به روش (پیش‌بینی) برای آینده سازمان تصویرسازی کنند.

برای آشنایی عمیق با بیانیه ماموریت و تفاوت های آن با چشم انداز پیشنهاد می کنیم صفحه بیانیه ماموریت را مشاهده کنید.

5 نکته در تدوین چشم‌انداز

1- اصول اولیه را بیان کنید:

تدوین چشم‌انداز را با پاسخ به چند سوال مهم شروع کنید:

• ماموریت کسب‌وکار شما چیست؟
• برنامه استراتژیک شما چگونه دیدگاه شما را برای آینده شرکت منعکس می‌کند؟
• کسب‌وکار شما چه جذابیتی برای مشتری ایجاد می‌کند؟
• چرا هدف کسب‌وکار شما مهم است؟

نخست باید پاسخ‌ این سؤالات را بنویسید و سپس می‌توانید آنها را ویرایش کرده و به بیانیه چشم‌انداز برسید. چشم‌انداز خود را در یک یا دو صفحه توضیح دهید. این کار کمک بسیار زادی می‌کند تا خود چشم‌انداز را بخوبی بنویسید. بیاد داشته باشید که چشم‌انداز را به صورت عمومی منتشر خواهید کرد و دیگران در مورد کسب‌وکارتان قضاوت خواهند کرد. مراقب باشید هر چیزی را به عنوان چشم‌انداز ننویسید و یا برای این کار از یک استراتژیست حاذق کمک بگیرید تا به صورت تخصصی نوشته شود.

برای اطلاعات بیشتر در مورد مشاور استراتژی، صفحه مشاور استراتژی را ببینید.

2- کارمندان خود را متقاعد کنید:

یکی از اهداف اولیه بیانیه چشم‌انداز ایجاد انگیزه در تیم کاری شماست. مشارکت کارکنان در بیانیه چشم‌انداز مهم است، زیرا آنها هستند که قرار است چشم‌انداز را اجرا کنند. بنابراین با آنها صحبت کنید، نظرشان را بپرسید و دلیل نوشتن آن چشم‌انداز مشخص را برایشان توضیح دهید تا قانع شوند.

3-بلندپرواز باشید:

در بیانیه چشم‌انداز خود جسور و جاه‌طلب باشید تا ذینفعان بالقوه را شگفت‌زده کنید. از همه مهم‌تر، در مورد اهدافی که به آنها قول می‌دهید، واقع‌بین باشید.

4-مختصر و مفید بنویسید:

بیانیه چشم‌انداز باید به اندازه کافی مختصر باشد تا کارکنان بتوانند آن را به خاطر بسپارند.  بیانیه چشم‌انداز خود را به عنوان یک «بیانیه انگیزه‌بخش» در نظر بگیرید و مطمئن شوید که بیشتر از یک جمله نباشد.

5-منحصر بفرد باشید:

قصد این است که چشم‌انداز نشان دهد که چگونه کسب‌وکار شما، تنها سازمانی است که می‌تواند به «آن هدف خاص» دست یابد.  حتی اگر شرکتهای دیگر از نظر فنی خدمات مشابهی را ارائه می‌دهند، هدف منحصر به فرد، شما را از رقبا متمایز می‌کند. برای مثال  

چند مثال از چشم‌انداز

شرکت تسلا (Tesla Inc):

• ماموریت: تسریع فرایند تحول جهانی به سمت انرژی پایدار
• چشم‌انداز: ایجاد جذاب‌ترین و قانع‌ کننده‌ترین شرکت خودروسازی قرن بیست و یکم از طریق سوق دادن تحول جهانی به سمت خودروهای برقی

شرکت آمازون (Amazon):

• ماموریت: نهایت تلاش‌مان را می‌کنیم که به مشتریان‌مان پایین‌ترین قیمت ممکن، بهترین حق انتخاب، و حداکثر راحتی را ارائه دهیم.
• چشم‌انداز: تبدیل شدن به مشتری‌مدارترین شرکت روی زمین؛ شرکتی که در آن، مشتریان می‌توانند هر چیزی را که دل‌شان میخواهد، به صورت آنلاین پیدا کرده و بخرند.

شرکت گوگل (Google):

• ماموریت: سازمان‌دهی اطلاعات دنیا و ایجاد دسترسی در سراسر جهان به صورت فایده‌مند
• چشم‌انداز: ایجاد دسترسی به اطلاعات جهانی فقط با یک کلیک

چشم‌انداز را جدی بگیریم:

چشم‌انداز آن‌چنان قدرتمند است که می‌تواند حتی بر بهره‌وری کارکنان نیز تاثیر بگذارد، ذهن مدیران را مرتب کرده و تلاش‌های مشترک را بهبود دهد. در شرکتهایی که مالک از مدیر جداست، یک زبان مشترک و انتظارات هدفمندی را شکل می‌دهد. چشم‌انداز بیانیه‌ای است که باید آن را بسیار جدی بگیرید. با کمک گرفتن از یک استراتژیست حاذق می توانید به تمامی این سوالات پاسخ داده و روند توسعه کسب‌وکار را به درستی مشخص و هموار کنید.